Teknologjia

Kosova ka një nivel të lartë të qasjes në internet, me 99.55% të popullsisë të lidhur me sferën digjitale. Ky depërtim i gjerë i internetit përfshin zonat urbane dhe rurale, duke theksuar angazhimin e vendit për përfshirjen digjitale. Për më tepër, shpërndarja ndërmjet grupmoshave pasqyron një adoptim relativisht të ekuilibruar të teknologjisë, me grupmoshën 35-44 e cila tregon entuziazëm të veçantë.

Hapësira e mediave online në Kosovë funksionon brenda një kornize ligjore relativisht të pakufizuar, duke nxitur një mjedis të favorshëm për lirinë e shprehjes. Ndryshe nga disa vende me rregullore strikte për përmbajtjen digjitale, Kosova ka lejuar që mediat online të funksionojnë me ndërhyrje minimale, duke demokratizuar më tej shpërndarjen e informacionit.

Sektori i teknologjisë në Kosovë paraqet një ndikim të rëndësishëm në peizazhin mediatik. 91% e kompanive të IT-së në vend angazhohen në mënyrë aktive në tregun global, duke treguar aftësinë e tyre konkurruese në skenën ndërkombëtare. Këto kompani kontribuojnë ndjeshëm në ekosistemin e medias duke ofruar shërbime të ndryshme, përfshirë zhvillimin e softuerit, menaxhimin e të dhënave, qendrat mbështetëse dhe shërbimet e këshillimit. Suksesi i industrisë së teknologjisë informative në Kosovë në shkallë ndërkombëtare i forcon mediat lokale duke ofruar infrastrukturë dhe zgjidhje teknologjike.

IPKO, Kujtesa, Artmotion, Telkos, Telekom Kosova janë ndër ofruesit më të mëdhenj të shërbimeve të internetit të cilët së bashku kontrollojnë rreth 86% të tregut të brezit të gjerë fiks të matur nga abonentët. Tre operatorët më të mëdhenj - IPKO, Kujtesa dhe Artmotion - secili kontrollojnë më shumë se 20% të tregut. Operatori TK kontrollon rreth 8%. Këto kompani janë dukshëm të pranishme në reklamat në TV dhe mediat online në Kosovë.

Kosova ka dy operatorë kryesorë të rrjetit celular, të dy që ofrojnë rrjete 3G dhe 4G kryesisht në zonat urbane dhe rrugët kryesore të transportit. Aktualisht, mbulimi 3G shtrihet në 98% të popullsisë. IPKO mbulon 87% të territorit me 4G, ndërsa Telekom Kosova (brendi Vala) mbulon 85%. Duke pasur parasysh madhësinë e tregut, futja e një MNO-je tjetër kombëtare nuk ka gjasa kryesisht për faktin se nuk ka rregullim të tregut kombëtar të origjinës së thirrjeve celulare.

Sipas Agjencisë për Komunikime Elektronike dhe Postare (ARKEP), që nga viti 2020, në Kosovë kishte rreth 29,429 numra aktivë të telefonisë fikse.

Në vitin 2021, ARKEP vlerësoi se Kosova kishte 383,868 përdorues të internetit fiks dhe 1,777,859 përdorues të internetit mobil. Këto vlerësime pasqyruan normat e penetrimit prej 24.52% për internetin fiks dhe 97.92% për internetin celular kur llogariten lidhjet e mbivendosura. Të dhënat e ARKEP-it gjithashtu treguan mbulim gjithëpërfshirës celular në zonat e banuara dhe mbulim 94% në të gjithë territorin e Kosovës.

Sektori i telekomunikacionit i Kosovës ofron përballueshmëri dhe cilësi të krahasueshme të shërbimeve zanore në krahasim me ofruesit rajonalë. Tregu kryesisht shërbehet nga pesë kompani kyçe: IPKO, Telekomi i Kosovës (KT), ArtMotion, Kujtesa dhe një degë e MTS të Serbisë, që mbulojnë kolektivisht rreth 80% të tregut të telekomunikacionit të Kosovës. Përveç kësaj, KT, IPKO dhe MTS ofrojnë shërbime të internetit mobil, duke përfshirë lidhjen 3G dhe 4G.

Telekomi i Kosovës (KT), dikur një subjekt shumë fitimprurës, aktualisht po përballet me krizë për shkak të sfidave të ndryshme. Këto sfida përfshijnë ndërhyrjen politike, keqmenaxhimin, fuqinë punëtore të tepërt dhe gabimet financiare, duke përfshirë edhe vendimet e papaguara të arbitrazhit. Filiali i KT-së, Vala, mban afërsisht 50% të pjesës së tregut celular dhe kompania po përballet me vështirësi të mëdha financiare, duke ngritur shqetësime për falimentimin e saj të mundshëm.